જીવનમાં પૈસાનું કેટલું મહત્વ છે, જાણો શું કહે છે આચાર્ય ચાણક્ય...

જીવન જીવવા અને જીવનનો આનંદ માણવા માટે પૈસા એ સૌથી મહત્વની વસ્તુ છે. જીવનના ચાર ધ્યેયોમાં અર્થ એટલે સંપત્તિને ધર્મ, અર્થ, કામ અને મોક્ષમાં બીજું સ્થાન છે. એટલે કે ધર્મના અસ્તિત્વ પછી તરત જ પૈસાની જરૂર પડે છે. મહાન નીતિશાસ્ત્રી આચાર્ય ચાણક્યએ પણ અર્થશાસ્ત્રમાં ઘણી જગ્યાએ પૈસાનું મહત્વ જણાવ્યું છે. આચાર્ય ચાણક્યના મતે દરેક વ્યક્તિએ ચોક્કસપણે ધનનો સંગ્રહ કરવો જોઈએ. 

ઘણી સમસ્યાઓનો સામનો કરવો પડે છે પરંતુ ઘણી વખત વ્યક્તિ ધનનો સંગ્રહ કરી શકતો નથી. આચાર્ય ચાણક્ય અનુસાર દરેક વ્યક્તિએ કેટલીક બાબતોનું ધ્યાન રાખવું જોઈએ. આ વસ્તુઓનું ધ્યાન રાખવાથી દેવી લક્ષ્મી ઘરમાં પ્રવેશ કરે છે. જે વ્યક્તિ આ બાબતોનું ધ્યાન નથી રાખતો તેને પૈસા સંબંધિત સમસ્યાઓનો સામનો કરવો પડે છે.

ચાણક્ય આચાર્યએ અર્થશાસ્ત્ર લખતી વખતે સંપત્તિ વિશે કહ્યું છે કે 

यस्यार्थस्तस्य मित्राणि यस्यार्थस्तस्य बान्धवाः,

यस्यार्थः स पुमांल्लोके यस्यार्थः स च जीवति.

અન્ય લોકો જેની પાસે પૈસા છે તેની સાથે મિત્રતા કરે છે, નહીં તો તેનાથી દૂર રહેવાનો પ્રયાસ કરો. કોઈ ગરીબ સાથે દોસ્તી કરવા માંગતું નથી. તેવી જ રીતે, જે ધનવાન છે તેના ભાઈઓ અને બહેનો છે. સગાં-સંબંધીઓ ધનવાન સાથે સંબંધ ધરાવે છે, અન્યથા તેઓ તેમનાથી અંતર જાળવવામાં સારું જુએ છે. જેની પાસે ધન છે તે માણસ ગણાય છે, એટલે કે પ્રતિષ્ઠિત, સદાચારી, મહેનતુ માનવામાં આવે છે. 

પંચતંત્રમાં પણ પૈસાનું મહત્વ વર્ણવવામાં આવ્યું છે

પંચતંત્રની વાર્તાઓ લખતી વખતે આચાર્ય વિષ્ણુ શર્માએ પણ ઘણા જુદા જુદા સંદર્ભોમાં પૈસાનું મહત્વ સમજાવ્યું છે. એક જગ્યાએ, તેઓ મિત્રલભ વિભાગમાં લખે છે કે

अनादिन्द्रियाणीव स्युःश कार्याण्यखिलान्यपि,

एतस्मात्कारणाद्वित्तं सर्वसाधनमुच्यते.

અન્નનો જે સંબંધ ઇન્દ્રિયોના પોષણ સાથે છે, એવો જ સંબંધ ધનનો તમામ કાર્યોની પૂર્તિ સાથે. એટલા માટે પૈસાને તમામ ઉદ્દેશ્યોની પ્રાપ્તિ અથવા ક્રિયાઓની પૂર્ણતાનું સાધન કહેવામાં આવે છે. 

આચાર્યએ બીજી જગ્યાએ કહ્યું છે કે 

अर्थार्थी जीवलोकोऽयं श्मशानमपि सेवते.

त्यक्त्वा जनयितारं स्वं निःस्वं गच्छति दूरतः

આ લોકો સંપત્તિ માટે ભૂખ્યા છે, તેથી સ્મશાનનું કાર્ય પણ તેના માટે કામ કરવા તૈયાર છે. સંપત્તિ મેળવવા માટે, તે પોતાનો જન્મ છોડીને દૂરના દેશોમાં જાય છે. પૈસા વિના જીવન જીવી શકાતું નથી. પૈસા કમાવવા માટે, વ્યક્તિએ નીચેના કામ કરવા પડે છે, પછી ઘણી વખત તેને દેશ છોડવો પડે છે. 

આ  સ્તોત્રમાં સંપત્તિનું મહત્વ છે,

આ રીતે અન્ય એક સંસ્કૃત સૂત્ર શ્લોક કહે છે કે તે છે 

इह लोके हि धनिनां परोऽपि स्वजनायते.

स्वजनोऽपि दरिद्राणां सर्वदा दुर्जनायते.

આ જગતમાં ધનવાન વ્યક્તિથી પણ પરાયું વ્યક્તિ પોતાનો બની જાય છે. અને ગરીબોના કિસ્સામાં તેમના લોકો દુષ્ટ અથવા અંતર રાખનારા બની જાય છે. જો તમે તમારી સંપત્તિ ગુમાવો છો, તો તમારા નજીકના સંબંધીઓ પણ હવે તમારા નથી.