આચાર્યએ શા માટે કહ્યું કે હજારો તારાઓ કરતાં માત્ર એક ચંદ્ર શ્રેષ્ઠ છે? જાણો શું કહે છે ચાણક્ય નીતિ

આચાર્ય ચાણક્યના ઉપદેશોનું મહત્વ ઘણા સમયથી છે, ચાણક્યએ તેમના પુસ્તક ચાણક્ય નીતિમાં જીવન વિશે જ્ઞાનની ઘણી વાતો કહી છે. આચાર્ય ચાણક્યએ નૈતિકતા અને જીવન સાથે જોડાયેલા ઘણા પાસાઓ પર સ્પષ્ટ રીતે વાત કરતા તેમના ઉપદેશો આપ્યા છે. ચાણક્યએ તેમના નીતિશાસ્ત્રના એક શ્લોકમાં બાળકોના સંબંધમાં કેટલીક વાતો પણ કહી છે. આવો જાણીએ-

वरमेको गुणी पुत्रो निर्ग्रणैश्च शतैरपि।

एकश्चन्द्रस्तमो हन्ति न च ताराः सहस्त्रशः।

સેંકડો અભણ અને મૂર્ખ પુત્રો કરતાં એક ગુણવાન અને વિદ્વાન પુત્ર હોવો વધુ સારું છે, કારણ કે રાત હજાર તારાઓ કરતાં એક ચંદ્રથી પ્રકાશિત થાય છે. આચાર્ય ચાણક્યના મતે, આખા કુટુંબનું કલ્યાણ સેંકડો મૂર્ખ પુત્રો કરતાં વિદ્વાન અને સારા પુત્રથી થાય છે. જે રીતે રાત્રી દરમિયાન આકાશમાં હજારો તારાઓ દેખાય છે, પરંતુ તે રાત્રિના અંધકારને દૂર કરવામાં મદદ કરતા નથી. માત્ર ચંદ્ર જ તેને લઈ જઈ શકે છે. આચાર્યની દૃષ્ટિએ ગુણો મહત્ત્વના છે, સંખ્યા નહીં.

मूर्खश्चिरायुर्जातोऽपि तस्माज्जातमृतो वरः।

मृतः स चाऽल्पदुःखाय यावज्जीवं जडो दहेत्।।

ચાણક્ય નીતિમાં આચાર્યએ લખ્યું છે કે જે પુત્ર જન્મતાની સાથે જ મૃત્યુ પામે છે તે લાંબુ આયુષ્ય ધરાવનાર મૂર્ખ પુત્ર કરતાં વધુ સારો છે, કારણ કે જે પુત્ર જન્મતાની સાથે જ મૃત્યુ પામે છે તે ટૂંકા સમય માટે દુઃખનું કારણ છે. સમય, જ્યારે કે જે લાંબા સમય સુધી મૃત્યુ પામે છે. એક મૂર્ખ પુત્ર મૃત્યુ સુધી પીડાતો રહે છે.

માતા-પિતાની અપેક્ષાઓ બાળક સાથે જોડાયેલી હોય છે. જ્યારે બાળક જન્મતાની સાથે જ મૃત્યુ પામે છે ત્યારે માતા-પિતા નિરાશાના અંધકારમાં ડૂબી જાય છે. આ મૃત બાળક વિશે ભવિષ્યમાં કોઈ સુખ કે દુ:ખની આશા નથી. જ્યારે મૂર્ખ જીવતો દીકરો રોજેરોજ પોતાના માતા-પિતાની આશાના ટુકડા કરતો રહે છે. આ દુઃખ કરતાં પહેલું દુ:ખ સારું છે.

किं तया क्रियते धेन्वा या न दोग्ध्री न गर्भिणी।

कोर्थऽः पुत्रेण जातेन यो न विद्वान् भक्तिमान्।

આચાર્ય ચાણક્યના મતે જે રીતે દૂધ ન આપતી અને ગર્ભવતી ન હોય તેવી ગાયથી કોઈ લાભ નથી થતો, તેવી જ રીતે જો પુત્ર પણ વિદ્વાન ન હોય અને માતા-પિતાની સેવા ન કરે તો તેનાથી કોઈ લાભ થઈ શકે નહીં. તેને

એવી ગાયને પાળવું કોઈને ગમતું નથી જે ન તો દૂધ આપતી હોય અને ન તો ગર્ભ ધારણ કરવા સક્ષમ હોય, તેવી જ રીતે જે પુત્ર ભણેલો ન હોય કે મા-બાપ ન હોય તેને કોઈ ફાયદો નથી, શું તમે સેવા કરો છો?